Dit is het aller- allerbeste artikel over het imposter syndroom

Dit stuk schreef ik voor Frankwatching

Of het nu impostersyndroom is of toch twee woorden (er wordt 30.000 keer gezocht op impostersyndroom), het imposter syndroom houdt nogal wat mensen bezig. Knettergek als we worden van al die gedachten over ons zelf. Tijd voor een goed artikel hierover.

En je hebt mazzel: dit is het aller- allerbeste stuk over Imposter syndroom dat er bestaat. Het is ongekend. Prachtig. Uitmuntend. Wie dat zegt? Dat zeg ik, Johan Stevens, senior ‘top’ tekstschrijver, neusje van de zalm. Wel eens het gevoel dat je een bedrieger bent, terwijl je dus heel erg veel ervaring hebt?
Dit stuk wat je nu gaat lezen, over het imposter syndroom, is dus pure klasse en ik geef je in het stuk – subliem, het moet gezegd – ideeën uit de psychologie en de filosofie over het imposter syndroom, hoe je er net wat beter mee om gaat en waarom het een misverstand is, niets meer dan een misverstand.

Irritant

Waarom het mij interesseert: omdat het zo bizar fascinerend – en irritant is – hoe onze gedachten, ons brein steeds met ons aan de haal gaan. Ik heb het imposter syndroom veel gezien bij (zelfstandig) dienstverleners die vastbesloten waren: die webteksten móeten anders. Beter. Persoonlijker. Dus gingen ze er voortvarend mee aan de slag. NOT. Zero. Nee, joh, wat volgde waren klamme handen, uitslaande paniek, deftig twijfelen. De afgelopen jaren heb ik zo’n 80 zelfstandig ondernemers geholpen met de webteksten en altijd hadden ze al veel en veel eerder willen beginnen, maar het imposter syndroom hield hen vreselijk tegen.
Een trainster in leidinggeven, zeer ervaren, draaide een kleine twee ton per jaar, die vond de Over mij-pagina niet te doen zo lastig. ‘Ja, maar het moet niet zo’n opschepperig verhaal worden.’ Duidelijk ontdaan. Later vertelde ze me dat ze verdorie drie avonden bezig was geweest met die pagina. Samen deden we het in een uurtje ‘Ja, wat goed, ik zou mezelf zeker inhuren! En ook wel daten, wat een leuk type ben ik eigenlijk.’

Het Imposter syndroom verandert stiekem!

Weet je wat sneaky is? Gemeen bijna? Dat het imposter syndroom heel stiekem verandert van gedaante. Het vermomt zichzelf, heel geniepig in perfectionisme en ook wel in uitstelgedrag. Bijna alle ondernemers waarmee ik werkte wisten al een jaartje dat die teksten totaal niet meer passen, (het is echt een duffig verhaal nu), ze wilden écht een ander verhaal op de website. Maar, dat verlangen werd vertrapt door dat perfectionisme. ‘Ja, maar ik moet het nog voorbereiden’. En dat voorbereiden daar wilden ze dan drie weken voor uit trekken. Uiteraard nadat ze eerst hun werkkamer hadden gere-styled, nadat ze hun inbox hadden opgeruimd, en weet ik het wat voor onzin. Nog eens drie weken. ‘Ik moet er echt even de tijd voor nemen.’ Gelul natuurlijk.
Een andere veel gehoorde smoes is: ‘Ja, maar mijn positionering moet beter.’
En daar gaan ze dan jaren over nadenken. Ik zeg: vraag jezelf af hoe jij zelf wilt zijn. Daar heb je invloed op, op wie je zelf wil zijn in je leven, in hoe je met jezelf en anderen omgaat. En hoe je dan dus op je website wil klinken. Als senior executive master trainer. Imposter syndroom verandert in perfectionisme en uitstelgedrag.

Maar wacht even. Voor ik verder ga. Is onzekerheid áltijd imposter syndroom?

Anders gezegd: de valse zangers bij een programma als Idols, herinner je je die? Als die mensen achteraf zeggen: ‘Jeetje, ik kan gewoon niet zo goed zingen’ is dat dan imposter syndroom of een briljant zelfinzicht? Verdienen deze mensen een dikke knuffel voor hun – best wel late – onwaarschijnlijk heldere zelfkennis.
Wat ik wil zeggen: een beetje nuchtere reflectie op het eigen kunnen is altijd een goed idee. Ik heb al eens een stuk geschreven met de titel Word Geen Coach, omdat er nogal wat halve zolen zijn die een Pinksterweekend liefdesverdriet hebben gehad en dan maandagmorgen naar de KVK rennen om zichzelf als Spiritueel Liefdescoach te laten registreren. Ze hadden plots het licht gezien. Bij die mensen denk ik altijd: nee. Nee, nee, nee. Stop. Nu.

Maar dan, dus: jij bent niet zo. Jij bent echt goed, science based, geen flauwekul en nuchter.

Hoe krijg je nou wat minder last van dat gepieker, die neersabelende gedachten?

Ik moet mezelf er elke dag weer aan herinneren, maar zeker al die gedachten over jezelf, al die conclusies, neem ze met een korrel zout. Ik heb een leven lang gespendeerd aan het wegdrukken van ingewikkelde gedachten, dat werkt niet helemaal lekker, maar steeds weer zien ‘Hé, een gedachte’ en daar afstand van nemen is een gouden tip. Het is moeilijk echt te bevatten maar een gedachte, zo zegt dr Russ Harris, ACT-specialist, is ‘maar een rijtje woorden.’ Dat is toch fascinerend! Het is ‘maar een rijtje woorden.’ Bij Acceptance en Commitment Therapie zeggen ze ook ‘een gedachte op zich is helemaal niet erg, tot je er in gelooft.’ Denk maar eens heel serieus ‘Ik ben een banaan’. Dat kun je een minuut lang heel serieus denken, maar het doet niets met je, want je weet dat de mensen je veel kunnen verwijten, maar niet dat je een banaan bent. (ik ontmoette ooit iemand in Lissabon die zichzelf peer noemde, Pera, maar daarover meer in een heel scherp stuk ‘Ontdek het fruit in jezelf: maak vrede met je innerlijke framboos’) Denken: ‘ik kan helemaal niets, ik val straks door de mand’ dat is helemaal niet erg, als je er maar niet in gelooft.

Dan, mijn nieuwe bron van wijsheid, De School of Life. De School Of Life deelt een karrevracht aan inspiratie vanuit de filosofie. Over liefde, zelfliefde, falen, angsten, eenzaamheid, seks, emotionele volwassenheid, nou, ja, dus over die dingen waar je iets meer van zou willen hebben, of juist minder.

Zij zeggen: De echte oorzaak van het imposter-syndroom is een enorm onrealistisch beeld van hoe mensen aan de top zijn. We voelen ons bedriegers, niet omdat we uniek gebrekkig zijn, maar omdat we ons niet kunnen voorstellen hoe diep gebrekkig de elite ook moet zijn onder een min of meer gepolijste buitenkant.
Bam! Ik hoop niet dat dit je diep schokt, maar we doen allemaal maar wat. De mensen waarvan jij denkt dat ze het allemaal op een rijtje hebben, ook.

In 4000 Weeks van Oliver Burkeman stelt de schrijver een aantal vragen om je wat meer ontspannen productief te laten zijn. Om de kramp, de eeuwige kramp wat los te laten. Eén van de vragen:

Op welke levensgebieden hou je jezelf nog steeds in omdat je wacht tot je het gevoel hebt dat je weet wat je doet?

Dat is een verrekt goede vraag en als je nu denkt: guilty! Iedereen is guilty. Burkeman vertelt vervolgens dat hij bij alle werkgevers waar hij werkte, altijd en overal zag dat mensen allemaal maar wat doen.

Dus, conclusie: of het nu gaat om het schrijven van teksten of jezelf op een andere manier aan de wereld laten zien: ontspan.

Natuurlijk is schrijven een vaardigheid en schrijven van je webteksten weer een vak apart en vaak heb je als je weet dat je dit vak niet zo beheerst een professional nodig. Iemand zoals ik: top of the bill, een onbeschrijfelijk goede tekstschrijver.
Maar als je steeds in paniek raakt, geïrriteerd en helemaal vast zit in een stukje over jezelf waar je ronduit mag zeggen dat je veel ervaring hebt, dan is er iets anders aan de hand.

Ontspan. Je bent briljant en je doet maar wat. Je bent een briljante prutser, net als iedereen.

Oh en is dit stuk echt het allerbeste, het meest briljante, grandioze stuk over imposter syndroom?
Wie kan dat ooit bepalen? Wie bepaalt wat bagger is of juist briljant? En kreeg je een flink ongemakkelijk gevoel bij mijn zelf felicitaties? Dan kan ik niet anders zeggen dan dat ik het zelf een meesterwerk vind.

Klaar met uitstellen? Samen herschrijven we je homepage, je over mij-pagina en een verkooppagina in één ochtend. Nooit meer saai: pakkend en persoonlijk. Stuur een mail en we doen een videokoffie.